Anna van Praag

(Kololi, km 10493)
“Koffie?” vraagt de nachtwacht van het kleine hotelletje. Het is vroeg in de ochtend, de zon is nog fris en vanuit zee waait een lief windje. Duiven koeren en parkieten zingen in de kokospalmen. Ilco slaapt nog en Dunya speelt rustig in het zand dat nu nog koel is.
Ik klap mijn computer open. Ik begin te schrijven.

De ene helft van Gambia is arm, bossig en vol vogels en via rode zandweggetjes verbonden met de andere helft, de strandkant. Die helft is van de toeristen en via het perfecte asfalt kan je hun routes volgen: strand, bank, disco. 

Denk niet dat wij alleen maar in de bush zijn. Het is minstens zo fijn om weer eens een biefstuk te eten – om een elektrotechnicus aan de reserve-accu te laten sleutelen – om een echte supermarkt te bezoeken – een nieuw badpakje voor Dunya te kopen (het oude was zo versleten dat ik het elke avond ouderwets zat te stoppen) – geld te pinnen, te mailen, de computers op te laden – het huiswerk van de wereldschool op te sturen – en om een geweldige hybiscus-apenbroodcocktail te drinken.
Zelfs het broodje kroket bij restaurant “Dutch whale” is nu een hoogtepunt.

(Sokuta, Gambia, km 10471)
We slapen onder een baobab. Hij lijkt nog het meest op de Enten uit de Lord of the rings-films. Levende bomen.
De vlakte om ons heen is leeg en stil. Bergjes van zout, iets verderop het water. Een paar krekels zingen alleen voor ons.
In de verte klinken trommels, er is feest in het dichtstbijzijnde dorp, zoals zo vaak. De griot, de verhalenverteller, slaat op de tamtam. Bombombom. Ilco en ik dansen onder de baoboab. 

Ze zeggen dat een vertoornde god de baobabs in een ver verleden woedend uitrukte en ondersteboven terug smeet, de takken boven ons zijn dus eigenlijk de wortels.
Ze zeggen ook dat onder baobabs vroeger de griots werden begraven en dat hebben we zelf gezien: de schedels rolden er nog uit. Elk dorp heeft wel zijn eigen, speciale baobab die heilig is. Daar komt de priesteres om geitenbloed te offeren. Ze gooit het zo de holte van de boom in, terwijl ook de dorpelingen dansen onder de boom. 

Overdag zien we oude vrouwtjes langs de weg met apenbroodpasta (van de baoboab dus), die je op je huid kan smeren als je ergens een infectie hebt.
Maar Bloem en Chaia zijn vooral dol op de baobab omdat je er zo goed in kunt klimmen. Er is hier zelfs een klimpark dat Accrobaobab heet waar je langs lange lijnen van boom naar boom roetsjt. 

(Toubab Dialo, km 9860) Ik zit zoals elke ochtend te schrijven op een klif met onder mij de zee. Om mij heen klinken de trommels van de djembeschool: de hele dag door steeds andere meeslepende ritmes. Iets verderop zit een beroemde dansschool: l`ècole des sables.
Het is bijna regentijd, maar nog net niet. We eten ons suf aan de mango`s die uit alle bomen rollen. De vis komt hier met bananenchutney of gestoofd in cocossaus met gember. Er is weer wijn – en niet eens zulke slechte. Bloem krijgt djembe-les. Samen met haar vader en zusjes klautert ze in reusachtige baobab-bomen of ze laten zich door de reuzengolven omver gooien. We hebben zelfs onze eerste mini-safari gedaan en stonden meteen oog in oog met vier vriendelijke giraffen. Er waren ook slapende zwarte neushoorns, dichterbij dan ik ze in Afrika ooit heb gezien.

(Saint Louis, km 9546)

We horen weer vogels! De straten zijn zonder afval en de auto’s lijken weer op auto’s in plaats van oud roest. En de busjes zijn vrolijk geschilderd in rastafari-kleuren en er is weer fruit dat niet verrot is en er zijn restaurantjes en de mensen zijn vrolijk en de vrouwen zijn elegant gekleed… Senegal!
De auto is zwarter en stoerder dan ooit en alleen een echte kenner ziet dat hij is opgebouwd uit drie verschillende generaties Landrover. We staan in een natuurpark aan de voet van een rivier en aan de zee, dus de meisjes zijn de hele dag op pad (Dunya: “Wat is verkenning?”) We slapen weer in de daktent!
Het monster dat Mauretantie heet wilde ons bijna niet loslaten. Vergeet de Bermuda-driehoek, het is Mauretanië dat argeloze reizigers opslokt. Nog op de dag van vertrek werden we door de garage tegengehouden; de Nederlandse banken maken kennelijk niet graag geld over naar het monster. Het duurde zo lang dat we uiteindelijk met een volgeladen auto terug moesten rijden naar het hotel waar we net feestelijk waren uitgezwaaid. De volgende dag opnieuw vertrokken. Na een uur (we waren in ieder geval Nouakchott uit) sprongen diverse waarschuwingslichten op rood. Er bleek een speciaal soort schroef verbogen. Dat betekende op zoek naar een schroef in de savanne, een Afrikaanse variatie op de speld in de hooiberg.
Maar nu zijn we dan toch in Senegal, eindelijk!

(Nouakchott) “Jullie doden de tijd.” Dat zegt Momo in het boek Momo en de Tijdspaarders. In dat boek is een heel leger van enge mannen bezig de mensen hun tijd af te nemen zodat iedereen steeds gehaaster wordt.
Bij ons in Mauretanie is het omgekeerde aan de hand. We krijgen steeds meer tijd, zonder er ook maar iets voor te doen. De reparatie van de auto duurt nog steeds voort.
“Ik wil korting,” zegt Ilco tegen de man van de auto-onderdelenwinkel, “want dankzij jou hebben we nog weer een week vertraging.” De man van de winkel kijkt hem verbijsterd aan en een Mauretaanse vriend zegt later: “Tijd is hier totaal onbelangrijk. Dingen duren zolang ze duren. Als dat langer is dan je dacht….. inch`Allah. En met geld heeft dat al helemaal niets te maken.”
Ik dood de tijd, zegt de Nederlander. Maar de Afrikaan zegt: uiteindelijk doodt de tijd jou.

(Nouakchott)

Dit is nu ons Mauretaanse leven:
We wonen in een auberge en er trekken allerlei gehaaste reizigers aan ons voorbij, op weg naar Senegal en Mali, of alweer terug naar Europa. Voor onszelf rijgen de dagen zich aaneen als een snoer van onopvallende kralen. Af en toe zit daar een pareltje tussen:
– Ilco duikt bij het glamourloze strand door de golven met duizenden glibberige sardinen.
– Bloem en Chaia hebben voor het eerst echt vriendinnen die bij ons komen spelen en eten. Ze zijn Afrikaans en hebben mooie namen als Fatma, Tatouche en Nanouche; ineens leren onze dochters Frans.
– Dunya speelt eindeloos met een autootje “en de kindjes gingen over een hobbelweg en ze vielen niet om”.
– Ikzelf begin te fantaseren over een nieuw boek. Heel inspirerend is de bibliotheek van het centre culturel francais, weer een soort oase maar dan anders: voor het eerst sinds tijden weer boeken, schilderijen en films om me heen.
En elke dag zien we langzaam, heeeeeeel langzaam, de auto weer opgebouwd worden. Nog een week, hopelijk…..

(Nouakchott)
Ik adem zand.
Het is nu zo heet in de woestijn… Wel vijfenveertig graden in de schaduw. Onze huid wordt ruw en barst. Van echte hitte smelt je niet, je wordt stof. Net zoals de zandstormen die we voorbij zagen razen en die alles wit kleuren, als sneeuw.
Alleen voor half elf en na half zes kan je in de zon zijn , bijvoorbeeld om een kamelentocht te maken. Daarom zijn we van oase naar oase getrokken. En daar hingen we dan onder de dadelpalmen, net als de nomaden zelf. In sommige oases waan je je in de tropen, je kunt er zwemmen in tinkelende watervalletjes onder een dak van palmbladeren.
We sliepen een keer helemaal alleen in de golvende zandwoestijn aan de voet van een duin die zo hoog was dat de sterren s nachts gewoon naar beneden tuimelden. We lagen op onze rug in het zand en later zagen we de maan opkomen.
En we aten macaroni met kameel, rijst met kameel, pasta met kameel, couscous met kameel… Vullend, dat wel.
Dit is Afrika.

(Atar)
Komen jullie op Bloems verjaardag?
Je rijdt gewoon in Mauretanie de woestijn in, er is maar een weg. Als die weg na een paar uur plotseling ophoudt, ben je bij een klein stoffig dorpje. Inmiddels is het vreselijk heet, veertig graden in de schaduw, dus je bent blij als er aan het einde van dat dorpje een soort oase opdoemt. De vloer is er van zand en er scharrelen kippen rond. Er staan bomen, die ze kini-bomen noemen en die groot en schaduwrijk zijn en vol witte bloesem. Overal ruik je de bedwelmende geur. Je hoort de duiven koeren en iets verderop zingen de kinderen van de plaatselijke school. s Avonds is er altijd wel ergens in de verte een feestje.
Er zijn kleine hutjes, maar wij slapen in de berbertent. Als je wilt, mag je ook gewoon op de grond slapen (er liggen overal matrasjes), of in de hangmat. Bloem en Chaia hebben er vannacht op het dak van een huisje geslapen en zo werd Bloem tien. Kijk, daar loopt ze, onze grote dochter. Ze is lang en bruin in haar bikinibroekje en ze heeft haar haren vanmorgen in een losse staart gebonden. Flowerpower-girl, noemt Chaia haar en dat klopt precies. Om haar bord stonden vanmorgen de elf popjes waar zij en Chaia elke dag mee spelen. Die popjes hebben zelfgemaakte bezemstelen omdat ze op een toverschool zitten. En omdat we nu eenmaal in een islamitisch land zijn, heeft Bloem voor allemaal een hoofddoekje geknipt. Natuurlijk gaven de popjes Bloem ook een kadootje.

(Nouakchott) 
De dokter komt zo insha’allah (als God het wil).
Wij vinden wel nieuwe auto-onderdelen insha’allah.
Er is heus wel een Western Union open insha’allah.
Uw visumverlenging is vanmiddag klaar insha’allah….

Zen & de kunst van het wachten. En heimwee… naar koninginnendag in Durgerdam en de terrasjes van Amsterdam. Want Nouakchott, de hoofdstad van Mauretanie, staat nu niet bepaald bovenaan het lijstje van favoriete stedentrips. Geen boulevard, geen park, geen terras, geen museum, geen geldautomaat (maar ook niks om je geld aan uit te geven). De stad bestaat grotendeels uit zandstraten vol hobbels en kuilen waar de mensen leven tussen hun eigen afval. Alles is in opbouw (of afbouw) en de enige reden voor het ontbreken van een krottenwijk, is dat de stad zelf een grote krottenwijk is. Iedereen poept en plast maar in het rond en de stank is bij vlagen onverdraaglijk. De paar sneue expats die hier zijn terechtgekomen hangen dus met z’n allen rond het (enige) zwembad van het hotel waar wij nu ook verblijven. Zachte bedden voor onze gekeneusde lijven!

O nee, daar gaan we.
De auto draait en draait. Naar links, naar rechts. Klabeng, ondersteboven.
Dan een enorme klap waarna alles ophoudt.

Benzine. Bloed. Ik leef nog. Waar zijn de meisjes?
Ik zie Chaia, ze klautert over mij heen door het raam de auto uit. Bloem wil niet, de koelkast is op haar terechtgekomen. Iemand trekt haar door het dakraam naar buiten. 
Waar is Dunya? WAAR IS DUNYA?
Hier is ze al, zegt iemand. Ik kruip naar buiten, als een beest over de grond. Op mijn hoofd het grote boek van Polleke waar Bloem net nog in zat te lezen, ik merk het niet.
Dunya huilt, ze zit onder het bloed. Blijkbaar is ze door het open raam de auto uitgeschoten. Ik trek haar op mijn schoot. Stil maar, alles komt goed.
Bloem ligt, ze wil niet opstaan. “Mijn rug, mama, mijn rug.” Stil maar.
Verderop schreeuwt Ilco wanhopig tegen de chauffeur die dit alles op zijn geweten heeft. Ik hoor hem steeds opnieuw roepen: “Pourquoi, monsieur, pourquoi si vite?” Stil maar.
Iemand gaat hulp halen. “Het ziekenhuis,” zeg ik, “vlug.”
Tijdens het wachten sjouwen Chaia en Ilco het hoogstnoodzakelijke uit de auto, die als een omgevallen tor op zijn rug ligt. Paspoorten, geld, autopapieren, de lievelingspopjes van de meisjes, de satelliettelefoon, de ipod.
Een mantra komt op in mijn hoofd. “We leven, we slaan ons hier wel doorheen, we zijn een sterke familie.”
Steeds herhaal ik die woorden tegen Dunya en Bloem. We leven, we slaan ons hier wel doorheen, we zijn een sterke familie.
En die hele lange, lange driehonderd kilometer naar de hoofdstad blijf ik dat maar herhalen.