In reactie op de recente nominaties voor het Beste Boek voor Jongeren, waarbij maar 1 young adult boek zit en young adult wordt bestempeld als ‘marketingconcept’.
Jong zijn is een lastige klus.
Het ene moment snap je alles, beter en helderder dan je later ooit iets zal snappen. Dan weer word je gek van jezelf en de mensen om je heen. Opgroeien gaat voor niemand zonder kleerscheuren, en the first cut is the deepest.
Een reuzensprong over het ravijn
Ik behoor tot de categorie mensen die zo intens puber zijn geweest dat het nooit helemaal is overgegaan. En als ik het misschien toch even vergeten ben, hoef ik alleen maar om me heen te kijken, ik ben omringd door jongeren. Ik zie dus ook dagelijks hoe dat werkt als het gaat over lezen. Een basisschoolkind geef je nog wel eens een boek cadeau, een basisschooljuf leest voor, er is vaak een goede schoolbibliotheek en een liefdevolle relatie met de grote bibliotheek.
Maar alles verandert op de middelbare school. Je moet ineens lezen voor je lijst, je maakt als het ware een reuzensprong over het ravijn naar een wereld waar je nog amper raakvlakken mee hebt. Te klein voor tafellaken en te groot voor servet, zei mijn vader vroeger – tot mijn grote irritatie. Dan liever Paul Biegel: ‘De aard van het kind is niet het klein zijn maar het groter worden’
Ticket
Een boek kan een blik bieden in dat puber-ravijn, soms is het zelfs je ticket naar de overkant; in de parallelle wereld van het verhaal kun je dingen onderzoeken, uitproberen, ontdekken.
Maar dan moet het wel kloppen. NUR-code 285 (fictie 15+) is er eentje om te koesteren. Niet elk boek over een jongere is namelijk een jongerenboek. En ook niet elk jongerenboek heeft die impact, is dat ticket naar de overkant. Voor en over jongeren schrijven is een kunst, het vereist kwaliteiten die raken aan maar soms wezenlijk anders zijn dan die van de volwassenenliteratuur. Dat heeft met stijl te maken, en ook met een bepaald soort bescheidenheid. En dan is jongerenliteratuur ook nog om veel redenen een niche binnen de boekwinkel. Ga er maar eens naar binnen. Zoek de kinderboeken. Zoek daarbinnen de young adult. Denk de chicklit, vampiers enzovoort weg, dat zijn ‘maakboeken’. Wat blijft er over?
Godzijdank nog van alles. ‘Jullie kinderen hebben geluk’ houd ik de nieuwkomersmoeders in mijn lessen vaak voor. ‘Ze goeien op in een land waar een prachtige literaire traditie is voor jongeren.’
Young adult. De term is vervuild geraakt maar het genre leeft. Koester dat. Beloon dat!
(Ouwe foto, 2013. )
