Dat komt nooit nee nooit meer terug

Ik loop door het huis en zing droevige smartlappen.

‘Smartlappen zingen.’ Dat wilde mijn moeder die vandaag tachtig wordt. Wat voor cadeautje? Wie wil je uitnodigen? Waar? Steeds hetzelfde antwoord. ‘Als er maar smartlappen worden gezongen.’ Dus was ik dagen aan het oefenen, bezocht zelfs stiekem een accordeonist.

Melodrama

De meningen hier in huis zijn verdeeld. Op zijn best vinden ze het wel grappig al dat melodrama, maar Dunya krimpt steeds in elkaar als ze weer zo’n levenslied hoort.
De oudste zegt af en toe: ‘Jij lijkt meer op je moeder dan je wilt.’
En wie weet. Smartlappen zingen maakt mild, je kijkt voortdurend de dood in de ogen – meestal van een oud moedertje dat haar kind zo mist. Of van een arm en zielig kind en dat dan de moeder eenzaam overblijft.
Mijn eigen moeder schuifelt intussen bijna dagelijks ons huis aan het IJ binnen. Ook nu het zomerterras dicht is, blijft ze onze stamgast. Het lijkt Spanje wel, daar zit in ieder huis wel een omaatje bij de stoof.
Natuurlijk, het gebeurt vaak genoeg dat ik net in alle rust iets wil gaan doen – schrijven bijvoorbeeld- en dat ik dan vanuit mijn ooghoek die rollator alweer door het grind voor het huis zie ploegen. Hoewel ze altijd zegt dat ze niet wil storen, stoort het natuurlijk toch.
Maar ze blijft nooit lang, mijn moeder. En ze heeft natuurlijk nog wel wat in te halen.

Tien jaar

Dat heb ik zelf ook. Nu we zo centraal wonen, is het een komen en gaan. Niet alleen mijn moeder, ook alle vrienden en vriendinnen van de meiden, collega’s, vrienden en bekenden, klussers, droomfabriekers, verzoeners lopen de deur plat. Van vroeg tot laat zitten er mensen aan tafel, zowel in de serre als in huis. Ik bak nog steeds bijna dagelijks een cake en nog voor het einde van de dag is ie op. Kaarsen aan, kip in de oven, bergen fruit op de schaal, dat heb ik allemaal geleerd van die ultieme oermoeder. Het verdween toen wij uit huis gingen en zij zelf ook ergens anders ging wonen. Een tijdje kwam ze nog wel bij ons over de vloer toen de meiden nog klein waren. Dan dopte ze de boontjes of verstelde de kleren, ze at mee. Maar toen wij over de wereld gingen reizen, hield dat ook op.
Tien jaar is lang als je kind bent, of juist als je oud bent. De oudste dochter gaat bijna uit huis en mijn moeder is een oud vrouwtje in een tehuis, dat zeker geen kleren meer kan verstellen.
Wel is ze heel goed in kijken, in koesteren.
Laatst zei ze: ‘Ik voel me zo veilig bij jullie. Het is alsof ik eindelijk weer een thuis heb.’
Dat is fijn en ja, ook een smartlap.