‘Ik heb nog maar vijfentwintigduizend euro te besteden aan cultuuractiviteiten voor vijfentwintig klassen,’ moppert de kunstcoördinator van de Amsterdamse school. ‘Daar kan ik niks mee.’ En een collega-schrijver klaagt: ‘CKV maakt zombies van de kinderen, ze stelden niet eens vragen. Toen ben ik na twintig minuten maar weggegaan.’
Het spijt me, maar nu ik een tijdje in Spanje woon, kan ik dit soort verhalen bijna niet aan. Natuurlijk, het wordt allemaal minder en zelf liep ik voorop in de demonstratie tegen kunstbezuinigingen, maar toch: koester wat er wel is! Nog steeds.
Mijn dochters gaan naar een school die je – met fantasie- zou kunnen omschrijven als ‘jaren vijftig stijl’. De basisschool heeft nog geschilderde muren, in de middelbare school moeten ze het doen met puur beton. Geen kunst. Geen bibliotheek. Schoolboeken die van kind op kind worden doorgegeven en waarschijnlijk ook al van hun ouders waren, zo saai. Definities, definities, definities. En dan te bedenken dat ikzelf tientallen verhalen heb geschreven voor sprankelende geschiedenis- en aardrijkskundeboeken die overal worden gebruikt – in Nederland. Full colour en vol liefde. Dat ikzelf op een Montessorischool zat met een eigen muzieklokaal, een handarbeidlokaal en een handvaardigheidslokaal. Niks van dit alles bestaat er hier in Spanje. Ja, er is muziekles, maar dat gaat over notenschrift herkennen en de tien kenmerken van de barok. Literatuuronderwijs doet ongeveer hetzelfde; zelf schrijven gebeurt niet. En kunstles tenslotte gaat over perspectief en soms het natekenen van wat er al netjes in het voorbeeldboek staat.
Het was al erg voor de crisis en nu is het dat helemaal. Zelfs de schoolreisjes naar het nabijgelegen Alhambra zijn geschrapt, net als die ene keer per jaar dat ze naar het theater of een concert gingen. Wat dus betekent dat kinderen op het Spaanse platteland zomaar kunnen opgroeien zonder ooit een boek te hebben gelezen, of in een museum te zijn geweest. En dat merk je.
Muur
Van alle schrijfworkshops die ik ooit heb gegeven, was die in de klas van mijn oudste dochter verweg het meest dramatisch. Nee, ze stelden geen vragen, sterker nog: ze begrepen er niks van. Wat een boek is, wat daar leuk aan is. En ik, die bij een olifant nog zijn fantasie in beweging krijg, stuitte hier op een totale muur toen ik ze zelf aan het schrijven zette. Zelfs de kinderen in Rwanda waren duizend keer creatiever.
Het is afschuwelijk om te zeggen, maar ik kan dit niet veranderen, daarvoor is het te ver heen. Wat ik wel kan: overal waar ik met kinderen in aanraking kom -hier, in Nederland of waar dan ook- mijn stinkende best blijven doen om mijn allesomvattende liefde voor literatuur over te dragen. Natuurlijk is dat niet altijd makkelijk en natuurlijk zijn niet alle kinderen even gemotiveerd en enthousiast. Nou en?! Des te meer reden om ze om te turnen, te verleiden, te betoveren. Dat heeft met geld te maken, ja. Maar, zeker in Nederland waar de voedingsbodem nog steeds goed is, kom je ook al een heel eind met pure passie.
Dit is mijn column voor Leesplein van deze maand.
2 reacties op “Omturnen, verleiden, betoveren”
Fantasie kost niets, alleen energie en wat je zegt: passie. Gewoon doorgaan.
Ada
Die reactie van die leraar met zijn 25.000 vind ik echt schandelijk. Destijds, bij de SEAL-onderwijs-conferentie, stuitte ik ook al op een dergelijke houding. Bedenk eens wat je met 1000 per klas niet voor een fantastische dingen kunt doen. Al was het maar drie keer een Anna van Praag PER KLAS uitnodigen. Of een rondleiding door een museum of Artis. Met dit soort mentaliteit zal het in Nederland niet gauw goed komen met het onderwijs – bezuinigingen of niet. En wat die collega-schrijver betreft: hoe kan het dan dat ze bij jou altijd wel vragen stellen – behalve in Spanje dan.