Waar ik goed in ben: plaatsvervangende schaamte. Ik ga soms zelfs nog verder: je probeert de ander zijn schaamte over te nemen.
Film by the Sea is een soort permanente receptie met honderden mensen die je vaag kent. En zij jou. ‘Van Praag. Ben je familie van…?’ Typisch zo’n vraag die ik dan af en toe krijg. Vroeger kreeg ik hem nog veel vaker, toen de beroemde Marga van Praag het Jeugdjournaal presenteerde. ‘Nee, geen familie,’ zeg ik, ‘we zijn een klein takje Van Pragen.’
Die ander zijn ongemak
Dat je dan naar iemand zwaait in de verte en iemand anders zwaait blij terug. Ik ben zo iemand die probeert de gêne van de verkeerde zwaaier uit te vlakken. ‘Nee, maar jou ken ik ook wel,’ zeg ik snel. Al is het niet waar. Of iemand anders zegt: ‘Maar we hebben elkaar toch eerder ontmoet?’ Terwijl jij aan je water voelt dat je met iemand anders wordt verward. Ook dan doe ik mijn uiterste best om die ander zijn ongemak over te nemen. Gebeurt vanzelf. ‘Ja, ik heb ook het gevoel dat ik jou ken.’ (not). Zo sta je dan samen een raar toneelstukje op te voeren en jezelf steeds meer vast te draaien (‘Van Utrecht toch?’ ‘Eh, misschien.’ ‘Van de koksopleiding dus.’ ‘Eh…’)
Wanneer een kind je been vastpakt in de veronderstelling dat je zijn moeder bent, ga ik ook altijd extra lief lachen als ik dat verschrikte koppie zie. Zodat het kind alleen maar meer schrikt: wat een eng mens.
Ik weet niet waarom ik zo doe. Is het aardigheid en wil ik de ander redden? Of gêne die ik de ander wil besparen? Ik denk eigenlijk dat.
Zo had ik de hele dag opgetrokken met een schrijfster die ik al kende van vorig jaar. We hadden elkaar van tevoren gesproken en ter plekke lunchten we samen, ik interviewde haar, we hadden goede gesprekken zowel voor de zaal als daarbuiten. Daarna kocht ik haar boek en liet het door haar signeren.
Ik zag het meteen. Sloeg het boek snel dicht.
‘Waarom zei je het niet tegen haar?’ vroeg J later. ‘Ze had het kunnen veranderen.’
Maar nee. Nu was het alleen pijnlijk voor mij.
